رصدخانه ملی ایران با ثبت اولین تلسکوپ نوری 3.4 متری آخرین گام را در مرحله تلفیق زیرگروه های تلسکوپ و تکمیل بزرگترین طرح علمی ایران برداشت.
بر اساس این گزارش، پروژه رصدخانه ملی ایران اولین پروژه از یک پروژه بزرگ علمی در حوزه علمی است که مبتنی بر دانش و فناوری بومی و تحت حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان برنامه و بودجه نیز اجرا شده است.
بنابراین گامی مهم در توسعه نجوم و رصد کیهان شناسی و اختراع و توسعه فناوری های مرتبط در زمینه اپتیک، مکانیک و کنترل تلقی می شود.
کشف “نور اول” آغاز یک سری فعالیت هاست که هدف آن شناسایی سرعت تلسکوپ نوری، کنترلی و مکانیکی و اندازه گیری مشخصات تلسکوپ واقعی مانند ابعاد تلسکوپ است. نور در کانون و قابلیت کنترل آن، مانند هدف گیری و ردیابی تلسکوپ، و همچنین عملکرد عملکرد نوری.
این فرآیند با تکمیل تنظیمات نهایی تلسکوپ و ادغام نرم افزار و استفاده علمی از تلسکوپ به پایان می رسد.
داده های نور اول نشان می دهد که تلسکوپ در ابتدای فرآیند کیفیت تصویر 0.8 ثانیه قوس مطابق با میدان دید نجومی مکان رصد متوسط را ارائه می دهد و یک کمان میدان دید 2 دقیقه ای ارائه می دهد. تصویر سیستم دو ماهواره با Arp 282 در فاصله 320 میلیون سال نوری برخورد کرد تا اولین نور جسم فروسرخ را ثبت کند.
تصاویر اولین نور این تلسکوپ ادغام اپتیک، مکانیک، سخت افزار و نرم افزار کنترل را در پیکربندی متشکل از ده ها هزار قطعه مکانیکی و الکترونیکی نشان می دهد.
در حال حاضر این تلسکوپ اجرام آسمانی را با دقتی بهتر از یک ثانیه قوس (10 دقیقه زمان نوردهی) رصد می کند که حتی بهتر از سطح مشخص شده در اسناد طراحی است. همچنین سیستم نوری به دلخواه فعال است و قابلیت حذف انحرافات نوری با تغییر شکل آینه اولیه و جابجایی آینه ثانویه نیز نشان داده شده است.
طراحی رصدخانه ملی ایران در سال 1360 با آغاز مطالعات مکان یابی آغاز شد و در سال 1378 در مرحله طراحی قرار گرفت. به این ترتیب طراحی تفصیلی موفق در سال 1396 به پایان رسید و با وجود مشکلات اقتصادی، مسیر اجرای آن ادامه یافت و با وجود همه گیر شدن ویروس، ساخت و نصب محفظه تلسکوپ در سال 1399 و نصب و راه اندازی. ساختار تلسکوپ در ژوئن 1400 به پایان رسیده است.
ساخت و بهره برداری از سیستم لایه بندی پیچیده در سال 1401 به پایان رسید تا شیشه صیقلی را به یک آینه تبدیل کند. این سیستم بزرگترین سیستم در نوع خود در شرایط خلاء است. با انتقال و نصب آینه های اولیه و ثانویه تلسکوپ، مهم ترین و حساس ترین مرحله اجرا به منظور تحقق پیش روشنایی این تلسکوپ طبق برنامه در اکتبر 1401 انجام شد.
تلسکوپ واقعی رصدخانه ملی ایران یک تلسکوپ نوری با قطر آینه اصلی 340 سانتی متر (وزن 4000 کیلوگرم) و آینه فرعی 60 سانتی متر است. این دستور در سال های اخیر برای اکثر تلسکوپ های با ابعاد متوسط تا بسیار بزرگ استفاده شده است. این تلسکوپ از آخرین فناوری ها در کنترل محورهای حرکتی و همچنین کنترل آینه های اولیه و فرعی بهره می برد. وزن این تلسکوپ حدود 90 تن است.
در سال 1401 تکمیل روکش آسفالت راه رصدخانه ملی ایران به طول 11.5 کیلومتر و همچنین خط انتقال نیرو و فیبر تا قله 3600 متری به پایان رسید.
مؤسسه دانش بنیان بر لزوم «توجه و انگیزه» در برنامه ریزی و اجرای پروژه های مشابه رصدخانه ملی ایران تاکید دارد. طرح هایی که از نظر فنی و عملیاتی ناشناخته هستند و همچنین از نظر گستره عملیات فنی و مهندسی نیاز به پیگیری طولانی دارند. چنین طرح هایی عامل تحولات مهمی در علم، فناوری و صنایع کشور است.
پژوهشکده دانش بنیان از تمامی دستگاه‌های اجرایی، سازمان‌ها، شرکت‌های خصوصی و دولتی و مدیران و اشخاص حقیقی که در اجرای این طرح مشارکت داشتند، قدردانی می‌کند.
تصویر منظومه کهکشانی دوگانه Arp 282 (کهکشان بزرگتر به نام NGC 169 و همنام IC 1559) در صورت فلکی آندرومدا (پیکان پیوسته) در فاصله 320 میلیون سال یکی از اولین تصاویر ثبت شده توسط 3.4- است. تلسکوپ متری رصدخانه ملی ایران . این تصویر یکی از تصاویر ثبت شده در فرآیند سنجش قابلیت های فنی تلسکوپ است.
